ENDÜSTRİYEL SENSÖRLER

Isı, ışık, ses, nem, kuvvet, gerilme, hareket, basınç gibi fiziksel ya da kimyasal büyüklükleri algılayıp
elektriksel işaretlere dönüştüren devre elemanlarına sensör denir (Görsel 1.1).

Sensörler iki, üç veya dört kablolu olabilir. Kablo renkleri; kahverengi, mavi, siyah ve beyazdır.

Kahverengi kablo pozi_f (+) besleme, mavi kablo nega_f (–) besleme, siyah ve beyaz kablolar ise sinyal

çıkış uçlarıdır. Uygulamada kablo renkleri; BN (kahverengi), BU (mavi), BK (siyah) şeklinde belir_lir.

Endüstriyel uygulamalarda kullanılan sensörlere

endüstriyel sensör denir (Görsel 1.2). 10-230V

AC/DC çalışabilecek şekilde üre_lir. Genellikle 24

VDC tercih edilir. Endüstride üre_m, gıda, otomo_v,

haberleşme gibi birçok alanda kullanılır. Sensörlerin

endüstride kullanımı sırasında mekanik montajları,

sabitleme aparatları ile yapılır .

Endüstriyel Sensörlerin Özellikleri

· Ölçme sınırları, kontrol edilen fiziksel büyüklüğün

değişim aralığını içermelidir.

· Çıkış işare_, kontrol sistemine uygun olmalıdır.

· Kontrol edilen büyüklüğün değerini etkilememelidir.

Endüstriyel Sensör Seçiminde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

· Algılanacak malzeme veya ortam

· Besleme gerilim değeri

· Çıkış _pi (dijital-analog)

· Sensörün fiziksel büyüklüğü

· Sensörün çalışma aralığı

· Sensörün kontak yapısı (NO veya NC)

· Sensörün çıkış _pi (PNP veya NPN)

1.1.1. Endüstriyel Sensör Çıkış Tipleri

NPN Tipi Sensör: Cisim algılandığında çıkış ucundan nega_f (-) sinyal alınan sensördür. Yükün bir ucu

sensörün sinyal ucuna diğer ucu pozi_f ucuna bağlanır (Görsel 1.3a).

PNP Tipi Sensör: Cisim algılandığında çıkış ucundan pozi_f (+) sinyal alınan sensördür. Yükün bir ucu

sensörün sinyal ucuna diğer ucu nega_f ucuna bağlanır (Görsel 1.3b).

1.1.2. Endüstriyel Sensör Çeşitleri

Endüstriyel sensörler giriş büyüklüklerine, çıkış büyüklüklerine, besleme gerilimlerine ve algılama

şekillerine göre dört başlık al􀆨nda incelenir.

Giriş Büyüklüklerine Göre Sensörler

Mekanik Sensörler: Uzunluk, alan, kuvvet, moment, basınç, hız, ivme, pozisyon, ses frekansı ve

yoğunluğu gibi mekaniksel değişiklikleri algılayan sensörlerdir.

Termal Sensörler: Sıcaklık, ısı akışı gibi termal değişiklikleri algılayan sensörlerdir.

Elektriksel Sensörler: Akım, gerilim, direnç, endüktans, kapasitans gibi elektriksel değişiklikleri

algılayan sensörlerdir.

Manye_k Sensörler: Manye_k alan yoğunluğu, akım yoğunluğu, manye_k moment gibi manye_k

değişiklikleri algılayan sensörlerdir.

Op_k Sensörler: Işık yoğunluğu, dalga boyu, ışık yansıması gibi değişiklikleri algılayan sensörlerdir.

Kimyasal Sensörler: Yoğunlaşma, içerik, oksidasyon, redaksiyon, reaksiyon hızı, pH miktarı vb.

kimyasal değişiklikleri algılayan sensörlerdir.

Çıkış Büyüklüklerine Göre Sensörler

Dijital Sensörler: Ölçtüğü fiziksel büyüklüğü lojik 0 ya da lojik 1 olarak veren sensörlerdir.

Analog Sensörler: Ölçtüğü fiziksel büyüklüğü analog bir değere dönüştüren sensörlerdir. Analog

sensörlerin çıkışındaki sinyaller 0-10 V, 0-20 mA, 4-20 mA gibi değerlerde olabilir.

Besleme Gerilimlerine Göre Sensörler

Pasif Sensörler: Çalışmak için haricî bir enerji kaynağına ih_yaç duymayan sensörlerdir ve ölçülen

değere göre sinyal üre_r. Potansiyometre, ısı ve basınç sensörleri, LDR, foto diyot vb. sensörler pasif

sensörlerdir.

Ak_f Sensörler: Çalışmak için haricî bir enerji kaynağına ih_yaç duyan sensörlerdir. Ak_f sensörler

dijital ya da analog çıkış sinyali üre_r.

Algılama Şekillerine Göre Sensörler

Temaslı Sensörler: Ölçülen değeri genellikle mekanik temasla algılayan sensörlerdir.Temassız Sensörler: Ölçülen değeri temassız olarak algılayan sensörlerdir

Devreye Bağlanma Şekline Göre Sensörler

Seri Bağlan_: Sensörlerin aynı anda ak_f olması hâlinde çıkış sinyali alınmak istenen yerlerde

kullanılan bağlan􀆨dır (Görsel 1.4a).

Paralel Bağlan_: Devrede herhangi bir sensör ak_f hâle gelince çıkış sinyali alınmak istendiğinde

kullanılan bağlan􀆨dır (Görsel 1.4b).

Makine Emniyet Sensörü

İş güvenliği kurallarına uygun olarak makine

emniye_ni sağlayan sensörlerdir. Kumanda

devrelerindeki acil stop butonları gibi görev yapar.

Çalışan sistemde herhangi bir tehlike oluşması

durumunda kumanda ve/veya güç devresinin

enerjisini keser. Kontrol sistemlerinin fonksiyonel

emniye_ni kapsayan IEC 61508 ana standardına

göre seçilir. Güvenlik amaçlı olduğunu vurgulamak

amacıyla sarı renktedir. Bir adı da güvenlik switchidir

(Görsel 1.5).

Bilgi Kutusu

Sensör kontakları normalde açık veya normalde kapalı olabilir.
Normalde Açık (NO) Kontak: Sensör cismi algıladığında çıkış sinyali üreten kontak tipidir.
Normalde Kapalı (NC) Kontak: Sensör cismi algıladığında çıkış sinyalini kesen kontak tipidir.

KUMANDA PANO UYGULAMASI ;